Added 51`st post ज्ञानियांचा राजा गुरू महाराव  for Abhanga a week of Sant Tukarama.
Blog address : http: // tukaramasteachings.blogsopt.com

Contact mail address is rgphadke@gmail.com
For Marathi Readers the explanation of the meaning is given after the English version given here ie at the end of English version.

Special Note:- Last year 50 Abhangas have been posted and then I had taken a break to receive feedback from the readers. On receiving requests again to continue, I am starting fresh here. It is customary to pray and salute Lord Ganesha when we start an enterprise. I have chosen the Abhanga which is salutation to the Sadguru.( The Spiritual Teacher who dispels the darkness of ignorance)

Abhanga 51^st : Salutations to the Sadguru

ज्ञानियांचा राजा गुरू महाराव । म्हणती ज्ञानदेव तुम्हा ऐसें ॥ १ ॥

मज पामरा हें काय थोरपण । पायींची वहाण पायीं बरी ॥ २॥

ब्रहमादिक जेथें तुम्हां वोळंगणें । इतर तुळणे काय पुरे ॥ ३॥

तुका म्हणे नेणें युक्तिची ते खोली । म्हणोनि ठेविली पायीं डोई ॥ ४॥

Verbatim Meaning:-

You are the King of Seers( who have attained the Liberation) , hence the people call you “Jyaanadeva”. || 1||

Please do not put me on the pedestal . It is better to place the footwear at the feet only. || 2||

All the Gods ( Brahma the creator of this universe ) and other Gods are happy to serve you. Thus there is no other way to describe your greatness|| 3||

Tuka says that surrender by putting my head at the holy feet of my Sadguru . By doing so I have received everything that one desires|(ie. Liberation|) || 4||

Background information to understand the meaning of the Abhanga:-

The special feature of this Abhanga is that even though Tukarama Maharaj was himself a liberated soul, in this abhanga he has saluted Jyaneshvara Maharaj as the Sad-guru ( spiritual teacher) .

Tukarama Maharaj is addressed as the pinnacle ( Topmost point) of the temple of the VarakarI saMpradayaa . VarkarI sect is the one in which Lord Viththala of Pandharapura is worshiped.

The reason of addressing Tukarama Maharaj as described above is his immense love for the deity Viththalaa. This kind of love gets automatically between the Lord( God ) and his disciple. We can give the example of the bond of love formed between the Mother and the child. This bond gets established as soon as the child is born. However even this example is inadequate when we try to describe the love between the Disciple and the God, because there is no separation in the Disciple and God.

For such disciple everything is the form of God, every action is done by the God . There is no existence of the awareness of “ I” in the life of such a disciple.

We can call this as the condition where the disciple is immersed continuously in the meditation of the Divine.

Tukarama Maharaja was such a disciple who through his actions and Abhangas has conveyed this to all the others.

Sant Dyaaneshvara is believed to be the incarnation of Lord Krishna. ShriKrishna is also called Jagadguru ( The teacher for the Mankind) .Following verse in the Geetadyhyanam says this clearly.

वसुदेवसुतं देवं कंसचाणूर मर्दनम्‌ । देवकी परमानंदं कृष्णं वंदे जगद्‍गुरुम्‌ ॥

the meaning of the verse is :- We salute the Teacher of the mankind Lord Shrikrishna ; the one who killed the demons like Kansa, Chanura, who gives immense pleasure to Devaki( mother) and who is the son of Vasudeva .

Meaning of the Abhanga:-

SrI.Jyaneshwar is the king of all the spiritual teachers like Lord ShriKrishna.

In the first stanza itself Tukaram Mahatraja has addressed Sant Jyaneshwar Maharaj as “ King among the Spiritual Teachers”.

With utmost modesty in the third stanza he says that please donnot put me at Par with Jyaneshwa maharaj. For this purpose he gives the example of a footwear the place of which is at feet only and not the head.

While praising Jyaneshwar maharaj , he says that even the creator of the universe and the other Gods are happy to serve you.

At the end of Abhanga Tukaram Maharaj says that “ I surrendered at the holy feet of my Teacher and got whatever( Liberation) by doing so. This is the method I have followed to meet my Lord Viththalaa..”

This also means that by surrendering to the holy feet of the Guru( Teacher) only can get the true knowledge of Self.( Who am I ). This is because our “ I “ gets dissolved when the Sadguru showers his blessings. ( In spiritual language these blessings are called “ Shaktipata”.

When this happens the “ I “ is totally replaced by He( the awareness of the Lord everywhere.) The Disciple's mind gets dissolved and he becomes on with the Universal Consciousness.

मागच्या वर्षी ५० अभंग blog वर लिहिल्यावर मी वाचकांच्या प्रतिक्रिया मागितल्या होत्य व अनेकांनी ब्लोग सुरु ठेवा असे सुचविले. म्हणुन आता परत लेखन सुरु केले आहे. ह्यासाठी प्रथम विघ्नहर्त्या गणेशाला म्हणजेच सद्‍गुरुंचे वंदन करूनच सुरु करायचे आहे. हा अभंग सद्‌गुरु स्तवनाचाच आहे.

अभंग ५१ वा :- सदगुरु वंदनाचा

ज्ञानियांचा राजा गुरू महाराव । म्हणती ज्ञानदेव तुम्हा ऐसें ॥ १ ॥

मज पामरा हें काय थोरपण । पायींची वहाण पायीं बरी ॥ २॥

ब्रहमादिक जेथें तुम्हां वोळंगणें । इतर तुळणे काय पुरे ॥ ३॥

तुका म्हणे नेणें युक्तिची ते खोली । म्हणोनि ठेविली पायीं डोई ॥ ४॥

अभंगाच्या अर्थस्पष्टीकरणासाठी असलेली भूमिका:-

तुकाराम महाराजांनी वारकरी पंथाच्या देवळाचा ( संप्रदायाचा) कळस म्हणतात

ह्याचे कारण म्हणजे त्यांची विठ्ठलावरची प्रीती. प्रीतीचे नाते हे आपोआपच निर्माण होत असते. उदाहरणार्थ ज्या क्षणी मूल जन्माला येते त्या क्षणी आई व मुलामधे असे विलक्षण नाते निर्माण होते. भक्त व भगवंतामधल्या प्रीतीला ही उपमा सुद्धा खरेतर अपूरीच आहे. कारण जेंव्हा भक्ताकडुन भगवंताचे स्मरण अत्यंत प्रीतीने होते तेंव्हा भगवंत व भक्ताचे ऐक्य घडते. दोघे वेगळे असे रहातच नाही . हे ऐक्य झाले की भक्तामधे व भगवंतामधे फरक उरत नाही

अशा अशा भक्ताचे जगणे सर्वकांही भगवंतच, तोच कर्ता व करविता आहे ह्या जाणीवेमधे असते. ह्यालाच अखंड ध्यान म्हणता येते.

भक्तीचे महत्व तुकाराम महाराजांनी स्वत:च्या वागणुकीने व अभंगाद्वारे लोकमानसामधे प्रगट केले आहे.. .

ज्ञानेश्वर महाराजांना भगवान्‌ श्रीकॄष्णांचाच अवतार मानतात. श्रीकृष्णांना जगद्‍गुरू पण म्हणतात. गीताध्यानामधे असलेल्या खालील श्लोकामधे म्हटले आहे की

वसुदेवसुतं देवं कंसचाणूर मर्दनम्‌ । देवकी परमानंदं कृष्णं वंदे जगद्‍गुरुम्‌ ॥

अर्थात कंस चाणूरादि दुष्टांचे मर्दन करणारा , देवकीमातेला परम आनंद देणारा , जगाचा गुरू ; असा जो वसुदेवाचा पुत्र परमात्मा श्रीकृष्ण; त्याला मी वंदन करतो.

ह्या अभंगाचे वैशिष्ठय म्हणजे तुकाराम महाराज स्वत: ब्रह्मज्ञानी असूनही ह्या अभंगामधे ते स्वत:कडे कमीपणा घेऊन येथे ते ज्ञानेश्वरमहाराजांना ( सदगुरुंना) वंदन केलेले आहे.

ह्या भूमिकेवरूनच ह्या अभंगाचे महत्व आपल्याला लक्षांत येते.

अभंगाचे अर्थस्पष्टीकरण :-

जसे श्रीकृष्ण हे जगद्‍गुरू आहेत तसेच ज्ञानेश्वर महाराज पण आहेत. म्हणून तुकाराम महाराज त्यांना " गुरूमहाराव" असे पहिल्याच चरणामधे संबोधत आहेत. म्हणुनच तुम्हाला ज्ञानदेव असे लोक म्हणतात असेही पुढे लगेच तुकाराम महाराज अभंगात म्हणत आहेत.

सद्‍गुरूं ज्ञानेश्वर महाराजांची स्तुती करताना नंतर अभंगात तुकाराम महाराज म्हणताहेत की जेथे ब्रह्मादीक देव सुद्धा तुमची सेवा करतात त्या हे सदगुरू तुम्हाला कशाचीच उपमा देऊन तुमचे वर्णन करता येत नाही.

तसेच लोकांनी जेंव्हा तुकाराम महाराजाना मोठेपणाने आदराने पाहिले आहे व हे महाराजांच्या लक्षांत आले आहे म्हणुन स्वत:कडे कमीपण घेऊन अभंगामधे तुकाराम महाराज म्हणतात की मला उगाच मोठेपण देऊ नका. मी पायांधे घालायच्या वाहाणे सारखाच अशा सदगुरुंपुढे तुच्छ आहे.

सदगुरुंच्यापायांवर मी डोके ठेवले , त्यांना शरण गेलो ह्यामुळेच मला सर्व कांही मिळाले आहे ( स्वस्वरूपाचे ज्ञान झाले)

ह्यामागचे तत्व हेच आहे की माणसाच्यामधला " मी पणा " जोवर असतो तोवर त्याला आत्मज्ञान होत नाही" म्हणुन सद्‍गुरुकॄपा हवी . सदगुरु आपल्यावर शक्तीपात करून आपल्यामधील उरलासुरला मीपणाच नष्ट करतात व मग मन उन्मन होते व स्वस्वरूपाचे ज्ञान होते.

Print this Article