20 ^th and 21 st Abhangaसुख पाहातां जवापाडे ।date 21^st Dec 2012. Added to Abhanga for Abhanga a week.

blog address :http:// tukaramasteachings.blogsopt.com

           Contact e-mail add ress is rgphadke@gmail.com

Please Note that For Marathi Readers the details have been also given after

" the Teaching and meaning of the Abhanga “ i.e. at the end of English version.

This time I have taken a pair of the Abhangas since these to give us some important teaching.

१) सुख पाहातां जवापाडे । दु:ख पर्वतायेवढे ।

धरी धरी आठवण। मानी संतांचे वचन ॥ १ ॥

नेले रात्रीने तें अर्धे । बाळपण जरा व्याध ।

तुका म्हणे पुढा । घाणा जुंजी जसा मूढा ॥ २ ॥

२) मैत्र केला महाबळी । कामा न ये अंतकाळी ।। १ ॥

आधी घे रे रामनाम । सामा भरी हा उत्तम ॥ २ ॥

नाहीतरी येम । दाढा खातो कराकरा ॥ ३ ||

धन मिळविले कोडी । काळ घेतल्या न सोडी ॥ ४॥

कामा न ये परीवार। सैन्य लोक बहू फार ।। ५ ॥

तंववरी तुमचे बळ। जंव आला नाही काळ ॥ ६ ॥

तुका म्हणे बापा। चुकवी चौ़ऱ्याशींचा खेपा ॥ ७ ॥

Verbatim Meaning :

1^st Abhanga:

Moments of Happiness are very short lived like a small grain . In contrast the lifetime of Unhappiness, grief is very largw like a mountain .|| 1||
O'Man, half of the life was spent in sleep during the night, balance is spent in childhood , old age and fighting diseases . You are living like an Oxen who is pulling a wheel to extract oil (from seeds) by going round in circles for ever. || 2||

         2^nd Abhanga :

         Even if you have friendship with a very strong person to protect you from enemy, it   

         is of no use at the time of death.|| 1||

         First of all start reciting the “ Ramanama “ , collect this provision.|| 2||

        Otherwise the lord of Death ( Yamaraja) is waiting to eat you. || 3||

        Even if you have earned wealth of billions, the death will not leave you || 4 ||.

        All your family members, friends are of no use ( in saving you from death ).

        They are like an army of in-efficient fighters. || 5 ||

        All your efforts are meaningful and fruitful as long as the time of death has not 

       arrived. || 6||

       Tuka says O 'Dear ; avoid taking birth in 840000 species. || 7 ||

         Background Information to understand the meaning of Abhanga :

When we go to the school and later to the college ,we always were guided by the teachers whose level of knowledge was higher than ours.. It is always necessary that the teacher has to be more knowledgeable than the pupil. Especially for special subjects ; we need a teacher who is specialized in that subject. This is about the requirement of qualifications of a teacher in our day to day learning life.

The subjects of spiritual enquiry or quest are God , Our relationship with Him , Understanding our true nature( Who am I ?), or a question like “How can I get freedom from the vicious cycle of birth-death? “ etc.

We are trying to find answers to all such questions. The subject of spiritual enquiry is really very complex and complicated in nature.

However the Saints , the liberated souls are the true guides for getting answers in this search. Under their able guidance one is able to attain the coveted goal of liberation. One gets answers for all the questions .

Besides this, one gets permanent happiness, satisfaction and peace on knowing one's true nature. Most important gain is the freedom from the fear of Death .

The knowledgeable ones (the liberated souls) are always having total union with the God. We have discussed in the first post the meaning of Omniscient (सर्वज्ञ}quality of GOD and seen that . God has all the knowledge about everything in the world.

Because of their union with God , the saints also are all knowledgeable.

One major characteristic of Saints is that they wish to relieve everybody from the shackle of death-birth cycle. In order to make everybody aware of this; they have written different books. For example Tukarama's Gatha, Ramadasaswami's Dasabodha, Kabirawani, Vivekasindhu , Gospel of Sri. Ramakrishan etc. Whatever is said in these type of books , is all Gods own words.परमेश्वरी वाणी.

This is the importance of the sayings of various saints and seers.

One who is desirous of permanent happiness, satisfaction and peace, should therefore believe in what a saints has said.

Meaning of the Abhanga:

Sant Tukarama says that the happiness experienced by us is short lived while the duration of the feeling of unhappiness is very long.

In our day to day life , we experience various pleasures through our five sense organs. The feeling of pleasure generates happiness . For example eating a nice smelling Alphonso Mango gives us pleasure while eating it. But this pleasure is short lived one. After some time we again would like to eat another mango to continue to experience the pleasure of eating it. The same is the case with all other things sensed through our other sense organs.

Here we can say that the absence of pleasure generates the feelings of unhappiness. Besides this ; there are many other reasons which make us unhappy. For example some kind of worries, fear about the loss of job, worry about incurable disease striking us, anger because of the act of cheating done by somebody, feeling of being left behind in the race for promotions in the job, insults spoken by somebody irrespective of whether done knowingly or unknowingly and building up of the anger in our mind because of remembering some incidents, etc.

This is the reason to say that the period of happiness is short while unhappiness lasts longer.. Tukarama Maharaj explains this using example of a grain and mountain. He says that the if happiness is compared with a grain then unhappiness is like a mountain.

He further says O' fool (मूढ) ; if you examine your own life ; you will find that some time was spent in growing up( Childhood period) , some time is spent by you to fight with various diseases in the old age, and balance time is spent in sleeping .

Note :-The “sleep” here means our spending the life time in chasing money and pursuing the enjoyments and attending worldly affairs only. All these are the activities done to pamper our body ( putting all our efforts to get pleasures or to chase the pleasures.).

The effect of spending the lifetime like this is ultimately very unpleasant.

You will get entangled in the vicious cycle of birth-death like an oxen operating an oil extractor by going round in circles .

You will never get permanent peace .

Thus the Teaching of this abhanga is :-

For the reasons described here , get up now. Follow the sayings of the Saints and seers .

In the next Abhanga Tukarama Maharaja gives the same advise by reminding us about the Death.

Every born entity dies on some day. No body knows when the lord of Death will strangle us.

Tukarama Maharaja says that if one has made friendship with a strong man to save from enemies , collected enormous amount of wealth, or has many friends and well wishers around him; all these are useful as long as the moment of death has not arrived.

The moment such time comes the whole army of friends and protectors becomes powerless to save one from the death.

Lord of Death is waiting to strike us any time. .

Teachings of these abhangas:

Therefore he tells us wake up and follow the sayings of the Saints and seers .

He advises us to recite the name of God.He says in the abhanga that if a man recites holy name of the lord Sri. Ramachandra, (नामस्मरण भक्ति) , then it saves him from going through the cycle of taking birth in 840000 species.

Therefore it is best to perform worship of the God.

.

अभंगाचा भावार्थ समजण्यासाठी लागणारी माहिती:

१) संत वचनाला कां मानायचे?

आपण जेव्हा शाळेला गेलो व पुढे महाविद्यालयात शिक्षणा साठी जातो तेव्हा नेहमीच आपल्याला असेच शिक्षक मार्गदर्शनासाठी लागता ज्यांची ज्ञानाची पातळी आपल्या पेक्षा वरची असावी लागते..जो विषय असतो त्याच विषयामधलेच तज्ञ शिक्षक मार्गदर्शक असावे लागतात. हे झाले व्यावहारिक विषयांच्या शिक्षकाच्या अहर्तेबद्दलचे विवरण .

अध्यात्मातले मुख्य विषय म्हणजे "भगवंत व मी मधील सबंध जाणून घेणे””.

मी कोण? माझे खरे स्वरूप काय आहे? मला जन्म मृत्यु चक्रामधून कशी सुटका मिळेल? ह्या सारख्या प्रश्नांची उत्तरे शोधणे.

हे विषय जरी गहन असले तरी ब्रह्मज्ञानी संत हेच ह्या विषयांतले मार्गदर्शक असतात. त्यांच्या मार्गदर्शनाखाली माणसाला सहजपणे आत्मज्ञान होते आणी वर उल्लेखिलेल्या सर्व प्रश्नांची उत्तरे मिळतात. आत्मज्ञान झले म्हणजे अक्षय सुख, शांती व समाधानाचा अनुभव मिळतो. सर्वांत मोठे भय म्हणजे मृत्युभय , त्यातून सुटका होते.

संताचे परब्रह्माशी ऐक्य झालेले असते. परब्रह्म अर्थात परमेश्वर म्हणजेच खरा देव. .

आपण पाहिलेल्या १ ल्या अभंगाच्या विवरणामधे आपंण खरा देव कोण ह्यावर थोडिशी चर्चा केली आहे. परमेश्वराला सर्वज्ञ हे विषेशण आहे. अर्थात त्याला सर्व कांहि ज्ञान आहे. संत व परभ्रह्म ह्यांचे ऐक्य अस्ल्याने संत पण म्हणूनच सर्वज्ञानी असतात. .

संताचे एक वैशिष्ठ्य म्हणजे त्यांना सर्वसामान्यान माणसाला असे आत्मज्ञान व्हावे ही त्यांची तळमळ. लागलेली आढळते. ह्यासाठीच त्यांनी विविध ग्रंथरचना केलेली आहे. उदा. तुकारामांची गाथा, दासबोध, विवेकसिंधु , कबीरवाणी , इत्यादी अनेक ग्रंथ आता सहजपणे उपलब्ध आहेत. ह्या ग्रंथांमधे जे जे लिहिलीले ती सर्व संतवचनेच होत अर्थात ती परमेश्वरी वाणीच आहे.

संतवचनाचे असे महत्व आहे व म्हणूनच ज्याला शाश्वत सुख, समाधान हवे आहे त्याने संतवचनाला प्रमाण मानायला हवे.

अभंगाचा भावार्थ :

संत तुकाराम महाराज म्हणतात की माणसाला मिळणारे सुख हे अल्प असते व दु:ख मात्र फ़ार मोठे असते.

रोजच्या व्यवहारामधे आपल्याला पंचेंद्रियां द्वारे निरनिराळ्या विइषयांचा भोग मिळतो. भोग त्यामुळे आपल्याला सुख मिळते. व भोग संपला की ते सुख समाधान नष्ट होतेव संपते. उदा. आंबा खाल्ला की आनंद मिळतो. चवीमुळे खाण्याचे समाधान मिळते. पण हे समाधान अशाश्वत असल्यामुळे ते सतत मिळत रहावे ह्या साठीच आंबा परत परत खावास वाटतो. थोड्याबहूत फरकाने सर्वच विषयांच्या बाबतीत हाच अनुभव येतो.

येथे समाधान संपल्याच्या जाणीवेला दु:ख म्हणता येईल. ह्या व्यतिरिक्त अनेक कारणांमुळे आपल्याला कांहीतरी चिंता, असमाधान वाटतच असते उदा. मिळालेली नोकरी टिकेल कां? कांही असाध्य रोग तर होणार नाही ना? कॊणी कळत अथवा नकळत केलेला अपमान , फसवणूक ह्यामुळे मनाचा क्षोभ होतो, स्पर्धेमुळे मागे फेकले जाणे घडते ,अशा कितीतरी कारणांमुळे आपण जीवनांत जास्तवेळ दु:खी असतो. शिवाय मृत्युचे सतत भय असतेच. म्हणुनच सुखाचि तुलना एखाद्या जर धान्याच्या दाण्याशी केली तर दु:ख एखाद्या मोठ्या पर्वताएवढे वाटते.

महाराज पुढे म्हणतात की अरे मूढ माणसा, तुला मिळालेल्या आयुष्यतल्या काळाची वाटणी पाहिलीस तर दिसेल की कांही काळ बालपणाचा गेला, कांही म्हात्तारपण व निरनिराळ्या व्याधींबरोबर झुंजण्यात गेला, व बाकीच झोपेतच गेला व जातो आहे.

(येथे झोप म्हणजे अज्ञानामुळे हे आपले शरीरच सर्वकांही समजून सर्व काळ ह्या देहाचे चोजले पुरविण्यात घालवणे होय .)

ह्यामुळे काय परिणाम होईल तर तू एखादा घाण्याला झुंपलेला बैल जसा गोल गोल रिंगणात फिरत राहतो त्या बैलाप्रमाणे तू पण अनंतकाल जन्म-मृत्युच्या फेऱ्यामधे फिरत राहशील. शाश्वत सुख, समाधानाला पारखा होशील.

तरी आता जागा हो व संतवचंवनांवर विश्वास ठेवून आचरण सुधार. .

महाराजांनी हाच मुद्दा पुढच्या अभंगामधे थोड्या वेगळ्या पद्धतीने

मरणाची आठवण देवून मांडला आहे व उपाय पण सांगितला आहे.

ते म्हणतांत :

जरी माणसाचा एखाद मित्र महाबलवान असेल, माणसाने अलोट संपत्ती मिळवली असेल, अनेक सुहृद मित्रमंडळी व नातेवाईकांचा परिवार जवळ केला असेल, तरी मृत्युच्या वेळी ह्यांतले कोणीच माणसाला वाचवू शकत नाहीत धन, मित्र, इत्यादिंचा उपयोग जोपर्यंत मृत्युघटीका येत नाही तो पर्यंतच होतो. सगेसोयरे हे जणू बाजारबुणग्यांची मोठी फौजच. ;लढाईसाठी कुचकामाची.. खरेतर यमराज हे झडप घ्यायला तयारच असतात . मृत्यु केंव्हा झडप घालेल सांगता येत नाही.

अभंगाची शिकवण :

पण जर माणसाने रामनामचॆ साधन जवळ ठेवले असेल तर मात्र ते जन्म-मृत्युच्या चक्रांतुन सोडवते. रामनामस्मरणाने जीवाचा ८४ लक्ष योनिंमधे जन्म घेत फिरत राहण्याचा धोका टळतो.

म्हणून नामस्मरण करणे हेच उत्तम. 

Print this Article

     
   

18th abhanga ही ते जवळी असोनि काय ।  1012 

blog address :http:// tukaramasteachings.blogsopt.com

  Contact e-mail address is rgphadke@gmail.com

Please Note that For Marathi Readers the details have been also given after" the Teaching and meaning of the Abhanga “ i.e. at the end of English version.

चित्ती नाही ते जवळी असोनि काय । वत्स सोडी माय तेणे न्याये ॥ १ ॥

प्रीतीचा वायू गोड लागे मात । जरी जाय चित्त मिळोनिया ॥ २ ॥

तुका म्हणे अवघे फिके भावाविण । मीठ नाही अन्न तेणे न्याये ॥ ३ ॥

Verbatim Translation :

The calf is attracted to something and leaves it's mother ; since the Love for the mother is no more present in the heart . Truly spoken, what is the use of living together if there is no love in the heart || 1 ||

When the wind of love is blowing between the hearts, then any kind of speech by the loved one is welcome. ( since the minds are united) || 2 ||

If there is not enough salt in the meals, then the meals are not tasty and hence not eaten. Similarly if there is no sentiment of Love in the heart, then all is useless and meaningless|| 3 ||

Background needed to understand this Abhanga :

Tukarama Maharaj has always insisted on performing worship as a means of attaining Liberation. Such worship has to have a deep shade of Love in it. This point is elaborated through various examples in this Abhanga.

In short this Abhanga elaborates on a very important and major aspect love ; in the the act of performing the Worship of God.

In fact this abhanga enables one to introspect and find what one wants the God for..

Meaning of the Abhanga :

If we observe the life-cycle of the Birds and Animals other than Man himself, it is seen that when the calf is grown up ; it leaves it's mother without any remorse or attachment .

The reason for this is very straight forward and simple .The attachment and love between the two is worn- out. It is no more present.

But in case of Human beings , what is the state of sentiments when two entities have love and attachment for each other ; is experienced by each and every one of us sometimes or the other .

When such love exists between two persons, then even if one person speaks ill with the other ; the lover ( other person of the two) does not mind these words at all. In fact the loving person still feels deep sentiment of love for the other person in spite of verbal fights.

Examples of such display of the sentiments of love are the love between Mother and Her child. Or between a loving pair of Husband and wife. They do not go away from each others. They treat such incidents like a storm in the Teacup..

However when the this kind of love gets worn-out, then such entities go away from each other. They drift apart.

Tukarama Maharaj has given a very simple example of our daily meal. If the meal is tasteless because there is not even a pinch of salt in it , then nobody likes it and nobody will eat such meal. The meals get taste because of the presence of salt in it.

Here the meal represents the Worship and the love for God without any expectations is the salt adding taste to it.

.

Shri. Ramakrishna Paramahansa says “ Longing for God is like the rosy dawn. After the dawn comes the Sun. Longing id followed by the vision of God.

God reveals Himself to a devotee who feels drawn to Him by the combined force of these three attractions : the attraction of worldly possessions for a worldly man, the child's attraction for it's mother, and the husbands attraction for the chaste wife. If one feels drawn to Him by the combined force of these three attractions, then through it one can attain Him”

Reference: The gospel Of Sri. Ramakrishan chapter 1 English version)

Another example can also be given. Sri. Vallabhaacharya has written a stotram by name “ MADHURAASHTAKAM” .It describes various actions of the Lord Krishna when he is in the form of young child. The devotee worships this lord and loves every act of this child God Krishna since he has immense love for Him

Teaching of this Abhanga :

The association has many virtues. If we associate with anything for a long time generally we develop love for it. For example even-though the house in which we live is small , does not have many comforts, still when we leave it we feel sorry .

Similarly if we associate with the Name of God, definitely a love and longing for Him develops.

This abhanga gives us an important message that love Him with full heart

let this love be unconditional . This sentiment of love ( which incidentally expects nothing in return) is very important for worshiping the God. This kind of love will definitely take one to the God.

.

मराठी मधे अभंगाचे अर्थस्पष्टीकरण यापुढे दिलेले आहे.

शब्दार्थ : जेंव्हा पिल्ले मोठी होतात तेंव्हा ती आपल्या आईला सोडून जातात. ( हे आपण पक्षी व इतर प्राण्यांच्या बाबतित घडतांना नेहमी पाहातो.) खरेच आहे, जर मनांमधे जिव्हाळाच उरला नसेल तर एकत्र राहण्याच उपयोगच काय? ॥ १ ॥

             तसेच जर मने मिळाली असतील तर मग त्या व्यक्तींच्या मधे जणू प्रेमाचे वारेच वाहत 

             असते. मग आपल्या प्रिय व्यक्तीचे कोणतेही बोल गोडच वाटतात. ॥ २ ॥

जर जेवणात पुरेसे मीठ घातले नसेल तर जेवण अळणी लगते. ( जेवण जेवले जात नाही ); तसेच जर मनामधे प्रेमभाव नसेल तर सर्व कांही फिकेच वाटते ॥ ३ ॥

हा अभंग समजण्यासाठी लागणारी पार्श्वभूमी :

तुकाराम महारजांनी मोक्षाचे ध्येय प्राप्त करण्यासाठी नेहमीच देवाची भक्ति प्रतिपादित केली आहे. भक्ति करण्यामधे देवाबद्दल प्रेमभाव हाच सर्वात महत्वाचा असतो , हेच दृष्टांतांच्या द्वारे ह्या अभंगामधे सांगितले आहे. थोडक्यांत हा अभंग भक्ती करण्याच्या नव्हे घडण्याच्या क्रियेतला एक मुख्य पदर उलगडुन दाखवतो.

हा अभंग आत्मपरीक्षणासाठी नक्कीच खूप उपयोगी आहे.

अभंगाचा भावार्थ :

आपण जर माणसाव्यतिरिक्त इतर पक्षी व प्राण्यांचे जीवन जगण्याची पद्धत पाहिली तर असे आढळते की मोठे झाल्यानंतर सर्व प्राण्यांची पिल्ले आपल्या आईपासून दूर जातात.

ह्याचे कारण म्हणजे त्यांच्यामधे आईबद्दलचे प्रेम आटून गेलेले असते.

पण जेंव्हा प्रेम व जिव्हाळा दोघांमधे असतो तेंव्हाचि स्थिती काय असते ह्याचा आपण सर्वांनाच अनुभव कधीना-कधी आलेला असतो. प्रेम असले की दुसरी व्यक्ती कशीही वागली , कांहीहि बोलली ( अगदी कटू शब्द जरी बोलली ) तरी ते

शब्द प्रेमांत पडलेल्या माणसाला गोडच वाटतात. प्रेमाचा आविष्कार हा असा आनंददायी असतो. उदाहरणार्थ आई व मुलाचे प्रेम, किंवा पतिपत्नींचे प्रेम . ह्या प्रेमभावनेमुळेच सर्व कांही गोडच वाटते. मग भांडणे वादविवाद हे चहाच्या कपामधील वादळाप्रमाणे तत्पुरते होतात.

पण जेंव्हा मने दुरावतात तेव्हा सर्व कांही उलटे असते. असे झाले की व्यक्ती एकमेकांपासून दुर होतात. .

येथे श्री.रामकृष्ण परमहंसाचे एक वचन आठवते. ते म्हणतात : “ व्याकुळता आली की अरुणोदय झाला म्हणून समजा. त्यानंतर लवकरच सूर्य उगवेल.

तीन प्रकारच्या ओढींची शक्ती एकत्र झाल्यास ईश्वर दर्शन देतो- १) विषयी माणसाची विषयासंबंधीची ओढ २) आईची बाळाबद्दल असणारी माया ३) सतीची पतीसाठी असणारी प्रीती. ह्या तिन्ही जर एखाद्यांत एकाचवेळी उद्भवतील तर त्या जोरावर ईश्वर दर्शन करून घेणे शक्य आहे.

( संदर्भ : कथाचरीतामृत पान ११-१२ अध्याय २ )

वल्लभाचार्याचे " मधुराष्टक हे असे प्रेम उतन्न झाले की भक्ताच्या मनामधे ( जो भगवंताला (बालगोपालकृष्ण (लहान मूल)) म्हणून पाहतो व त्याची भक्ती करतो) असे झाल्याने भगवंताच्या प्रत्येक लीलेला , क्रियेला तो कसे पाहातो त्याचे समर्पक वर्णन आहे

असे प्रेम जर भगवंतासाठी मनात उत्पन्न झाले नसेल तर अर्थातच भक्तिचा पाहिजे तेवढा उपयोग होणार नाही. कदाचित आणखी एक जन्म घ्यावा लागेल.

अभंगाची शिकवण :

प्रेम सहवासाने वाटू लागते. अगदी साधे घर असेल ,त्यात कितीही गैरसोयी असल्या तरी असे घर बदलताना मनास खूप दु:ख होते हा अनुभव विचारत घेता येईल. मग सतत नामाच्या सहवासांत राहिल्याने नामचे प्रेम कां बरे येणार नाही? येथे शिकवण हीच आहे की असे पराकोटिचे प्रेम भगवंतावर करा. त्याच्या भेटिसाठी व्याकूळ व्हा . असे व्हा. असे प्रेम मनात निर्माण झाले की भगवंत भेटणारच असे हा अभंग आपल्याला सांगतो आहे.

Print this Article

18 th abhanga आंता उघडी डोळें ।  

          blog address :http:// tukaramasteachings.blogsopt.com

        Contact e-mail address is rgphadke@gmail.com

Please Note that For Marathi Readers the details have been also given after" the

Teaching and meaning of the Abhanga “ i.e. at the end of English version.

आंता उघडी डोळें । जरी अद्यापी न कळे। तरी मातेचिया खोळे । दगड आला पोटासी ॥ १ ॥

मनुष्य्देह ऐसा निध । साधील तें साधे सिद्ध । करूनि प्रबोध । संत पार उतरले ॥ २ ॥

नाव चंद्रभागे तिरीं । उभी पुंडलिकाचे द्वारीं । कट धरुनीयं करीं। उभाउभीं पालवी ॥ ३॥

तुका म्हणे फुकासाठीं । पायिं घातलिया मिठी । होतो उठौठी \ लवकरीच उतार ॥ ४ ॥

Transliterated Version :

Attaa ughaDI DoLe | jarI adyaapI na kaLe | tarI maatechiyaa khoLe | DagaD aalaa poTaasI ||1 ||

manushya deha aisaa nidha | saadhIla te saadhe siddha | karUnI prabodha | saNta paara utarale || 2 ||

naava chandrabhaage tIrI | ubhI punDalikaache dwaarI | kaTadharoniyaa karI |

ubhaubhi paalavI || 3 ||

tukaa mhaNe phukaasaaThi | paayi ghataliyaa mithi | hoto uThauthI | lavakaricha utara || 4 ||

Verbatim translation :

O'man open your eyes now atleast. If you still do not understand this \ then you have taken birth as a stone || 1||

This body of man is itself an unmatching wealth| for those who use it to attain liberation| saints have achieved this by proper thinking. ||2 ||

The boat is at the banks of river Chandrabhaga | Lord is waiting with his hand on his waist at his doorsteps|| 3 ||

Tuaka says the if we hold the holy feet of the Lord, the journy of life leads to liberation || 4||

Background Information :

For whom the Abhanga is addressed?:

When one faces or sees some problems or situations in the life, for example the death of some near or dear one, then one starts thinking about the life and it's purpose. Generally at such moments one realizes that only the death is certain , and then one at least temporarily thinks that there must be some way to avoid all this sadness which continuously envelopes our life.

At this stage one feels that spirituality will give us the peace of mind. Everyone wants this peace of mind .

However this state of mind mostly is short-lived , ie. is active for a few days only. After some time again the man becomes busy with worldly affairs and forgets the state in which he was for a short time. If the state is short lived then it is called स्मशान वैराग्य ( dispassion that envelopes the mind at the cremetorium ) One gets back to the state of Bounded one (बद्ध)

Also due to facing problems in life ( त्रिविध ताप) some persons start looking for the ways to become free of the troubles for ever ( for liberation). They turn to the spirituality which leads to the path of liberation This state of mind is called मुमुक्षत्व) .Even though one has attained this state of मुमुक्षत्व , ie one has turned to spirituality, one does not remain in this state fully because one has to look after ones family, carrier etc. Most of the time of such population is spent in earning money ( which is thought to provide support to survive in the old age and for enjoyments, besides the need for looking after the family and body pleasures.)

Sant Tukarama says that all such persons are actually sleeping since they are not aware of the ultimate goal of getting the birth as a Human being.

Sant Tukarama has addressed the abhanga for all those who are living as described above.

Teaching and the Meaning of the Abhanga :

Tukaram Maharajs says that it is not very late. At least open your eyes and mind now and start your journey on the path of liberation If you are still not ready to do this then you have unnecessarily given pains and troubles to your mother who carried you in the womb and beared all the troubles of childbirth. Therefore you are not better that a stone.

This Human birth is very rare opportunity that you have got.Do not waste this opportunity.

To understand how rare is this opportunity of Human birth can be easily understood if we consider following facts.

As per the science and aslo Shastras, there are 8400000 species on this earth. In each type has innumerable populations. Human being is the only one who can think and take actions to understand the God concept. All other species follow the life cycle of Birth, sustainace and reproduction to sustain the speci.

Even in the Human population a very very small percentage will have access to the knowledge and get opportunity to think about questions such as Who is the God, What is my relation with Him, Who am I actually, Can I become immortal and be free from the viscious cycle of birth-death -birth? Really it is true that Human birth is a very rare opportunity.

Tukarama maharaj further says that some have understood this abovesaid fact and have achieved the liberation. For this they have followed the path of knowledge. You can also do this .

How to do this is clarified in the next stanza where the example of Bhakta Pundilaka is mentioned.

Pundalika followed the path of Bhakti.

He did this by doing all he could do for his old parents. For him his parents were the real God .He saw God in the form of his parents and did his worship and sadhana. Lord Panduranga was so much pleased that He came to see Pundilika and then waited on a brick since Pundilaka was busy attending his parents need. Such is the love God has for his disciples.

All our saints have given this assurance that if the Disciple(भक्त) loves the God as much as he loves his own life-energy( प्राण ) , then God also loves him with equal intensity.

In Bhagawatam it is said that in SatyYuga by following the practice (path) of Meditation, in the Dwapara yuga the path of performing षोडशोपचार पूजा) worship with 16 modes of service , in the Tretayuga the path of performing various Yagnas homams leads to liberation. But in this Kaliyuga just the Worship with love ( Bhaktimarga) is sufficient to gain the liberation. We have already seen that (नामस्मरण भक्ति ) Remembering the Name of Lord all the time while doing all the actions is prescribed since it supposed to be most easy to perform

Thus in the last stanza Tukarama maharaj says that go and hold the holy feet of the Lord meaning that remember Him always . Then Like a ship which takes one to

the shores , this method will take you across this world and to liberation .

अभंगाचा भावार्थ :

भावार्थ समजण्यासाठी लागणारी माहिती :

हा अभंग कोणाला उद्देशून म्हटला आहे?

जर आपण आपल्या आयुष्याकडे पाहिले तर असे आढ्ळते की आपल्या जीवनामधे अशा अनेक घटना , प्रसंग येतात ( उदा. जवळच्याव्यक्तिचा मृत्यु ) ज्यांमुळे आपण आपल्या जीवनाच विचार करु लागतो. आपला जन्म कशासाठी झाला ह्यावर विचार करू लागतो. मग खरेतर लक्षांत येते की मृत्यू हा अटळच आहे व त्यापासून सुटका होईल कां असे पण मनांत विचार येतात हे विचार थोडवेळ तरी मनांत राहतातच. अध्यात्म ह्यावर उपाय सांगते असे पण मनास पटते. मन:शांती प्रत्येकालाच हवी असते.

परंतू हि मनाची अवस्था फारवेळ टिकत नाही. कांही दिवसांनंतर लोक परत आपापल्या नित्य व्यवहारंमधे पुन्हा गुंतुन जातात. कारण आलेले वैराग्य क्षणैकच असते. अशा वैराग्याला स्मशानवैराग्य असे म्हणतात. आपण पुन्हा बद्ध स्थितिमधे येतो.

कधिकधी मात्र त्रिविधतापाच्या अनुभवामुळे माणसे ह्यातुन सुटका होण्याचा कांही मार्ग आहे कां ते शोधू लागतात व अध्यात्माकडे वळतात. मनाच्या ह्या स्थितिला मुमुक्षत्व येणे म्हणतात. जरी अंगी मुमुक्षत्व आले तरि ते पुरेसे नसते.ह्य्यचे कारण म्हणजे आपल्या पाठिमागे अनेक उपाधी असतात. संसार असतो. संसार चलवण्यासाठी पैसे मिळवणे भाग असते, निरनिराळे उपभोग घ्यायचे असतात, घर नीट चालवायचे असते.म्हातारपणाची सोय करायची असते.ईत्यादि अनेक उपाधि असतात. पैसा पुरेसा असेल

तर हे सर्व करणे शक्य होईलसे वाटत असते.

.

संत तुकाराम महाराज म्हणतात की अशी माणसे खरेतर झोपलेलीच असतात कारण त्यांना मनुष्यजन्माच्या मुख्य ध्येयाची जाणीवच नसते.

हा अभंग महाराजांनी अशा मंडळींसाठीच सांगितला आहे.

अभंगाचा भावार्थ :

महारज म्हणतातहेत की बाबारे फार उशीर झालेला नाही. निदान आतातरी डोळे उघड व

मोक्षाच्या साठी योग्य मार्गावर वाटचाल करायला सुरवात कर. जर तू हे करायला तयार नसशील तर तू व्यर्थच तुझ्या आईला ( जिने तुझा जन्म नीट व्हावा म्हणून अनेक यातना व त्रास सोसले ) जन्म देण्यासठी त्रास दिलास. तुला दगडाचीच उपमा देणे योग्य होईल.हा नरजन्म मिळणॆ ही अत्यंत दुर्मीळ संधी तुला मिळालेली आहे ती व्यर्थ घालवू नकोस.

खालिल मुद्द्यावर विचार केला तर ही संधी दुर्मीळ कशी ते समजते.

सध्याच्या विज्ञानाप्रमाने व आपल्या शास्त्रांप्रमाणे जीवांच्या ८४ लक्ष योनि आहेत. फक्त माणूसच बुद्धी असल्यामुळे मी कोण?, कोठून आलो? माझे खरे स्वरूप काय ? देव म्हणजे कोण? त्याचा व माझा सम्बंध काय? जन्म-मृत्यु चक्रामधून माझी सुटका होऊ शकते कां? कशी? अश्या प्रश्नांवर विचर करू शकतो. जगामधे असलेल्या अनंत लोकंपैकी फरच थोदे जण हा विचार करतात .बाकिचे आहार, निद्रा, मैथुन हेच जीवन जगणे समजतात. म्हणुनच महाराज म्हणतात की हि नरजन्माची संधी दुर्मीळ आहे.

तुकाराम महाराज पुढे म्हणतात की कांही जणांना हे समजले व त्यांनी मोक्षप्राप्ती करून घेतली. तुम्हीपण त्यांच्याप्रमाने भक्ती /ज्ञान अशा मार्गावरुन जाऊन मोक्षप्राप्ती करून घेऊ शकता.

आता हे कसे करायचे तेच महाराज भक्त पुंडलिकाचे उदाहरण देऊन स्पष्ट करीत आहेत.

भक्त पुंडलिक हे त्यांच्या आई-वडिलांनाच भगवंत मानून त्यांची सेवा करीत होते. टिच त्यांची साधना होती. ह्या भक्तिमुळे पांडुरंग त्यांना भेटायला आले. तेंव्हा पुंडलिकाने पुढे ठेवलेल्या विटेवरच पांडुरंग तिष्ठत उभे राहिले. भगवंत आपल्या भक्तांवर असे प्रेम करतो.

सर्वच संतांनी ही ग्वाही दिलेली आहे की भगवंत आपल्या भक्तांवर नि:सीम प्रेम करतो. . भक्ताचेही भगवंतावर असेच प्रेम असते. दासबोधामधे समर्थ रामदास म्हणतात की " देव म्हणिजे आपुला प्राण । प्राणासी न करावे निर्वाण । परम प्रितीचे लक्षण । तें हें ऐसें॥ ऐसें परम सख्य धरितां\ । देवास लागे भक्ताची चिंता।

भगवतामधे असे म्हटले आहे की सत्ययुगांत ध्यानाने , द्वापारयुगांत षोडशोपचार पूजेने , त्रेतायुगांत होम व यज्ञ केल्याने मुक्ती मिळते. पण ह्या कलीयुगात प्रेमने केलेली भक्तीच मुक्ती मिळण्यास पुरेशी आहे.

मागे पाहिल्याप्रमाने नामस्मरण भक्ती ही नेहमी कामें करतांना सुद्धा करता येते. असो.

भक्ताचेही भगवंतावर असेच प्रेम असायला हवे हा मुख्य मुद्दा येथे आहे.

म्हणुनच अभंगाच्या शेवटच्या चरणांमधे तुकाराम महाराज म्हणतात की उठा व त्या

पांडुरंगाच्या चरणांना घट्ट मिठी मारा . म्हणजेच त्याला क्षणभरही विसरू नका

( नामस्मरण सतत करा ) . असे केले तर तुम्ही हा भवसागर सहज पार करून जाल.

Print this Article