46th and 47th Postकृष्ण माझी माता कृष्ण माझा पिता  on (Janmashtami) for Abhanga a week of Sant Tukarama.
 Blog address : http: // tukaramasteachings.blogsopt.com Contact mail address is rgphadke@gmail.com
For the  Marathi Readers the explanation of the meaning is given after the English version given here ie at the end of English version.

English Version :-

Abhanga 46^th :-

कृष्ण माझी माता कृष्ण माझा पिता । बहिणी बंधु चुलता कृष्ण माझा ॥ १॥

कृष्ण माझा गुरू कृष्ण माझा तारूं । उतरी पैल पारू भवनदीचा ॥ २॥

कृष्ण माझें मन कृष्ण माझें जन । सोईरा सज्जन कृष्ण माझा ॥ ३॥

तुका म्हणें माझा श्रीकृष्ण विसांवा । वाटे न करावा परता जीवा ॥ ४॥

Verbatim Meaning of the 46^th Abhanga :-

Krishna is my mother, Krishna is my father, Krishna is my sister, brother, uncle || 1||

Krishna is my Teacher, Krishna is my Ship which has taken me across this worldly ocean ,( to the state of Liberation || 2||

Krishna is my mind, Krishna is my people ,Krishna is my every relative and friend|| 3||

Krishna is my Savior , I do not want to leave Him now. || 4||

Verbatim Meaning of the 47^th Abhanga :-

आम्हांसाठी अवतार । मत्स्य कुर्मादी सूकर ।\ !॥

मोहें धांव घाली पान्हा । नांव घेता पंढरीराणा ॥ २२॥

कोठे न दिसे पांहतां । उदी घाली अवचिता ॥ २॥

सुख ठेवी आम्हासाठी । दु:ख आपणची घोटी ॥ ४॥

आम्हां घाली पाठीकडे । आपण कळिकाळाशी भिडे ॥ ५॥

तुका म्हणे कृपानिधी । आम्हा उतरी नावेंमधी ॥ ६॥

(Krishna ) has appeared as Avatars of Fish, Tortoise , Boar etc || 1||

Because of Love (for his Devotees) (My) king of Pandharpura( Panduranga) comes running ( during their distress times) , || 2||

He is not visible but comes and saves them suddenly|| 4||

He leaves the Happiness for us and suffers our sufferings|| 5||

He saves us from the Death |by fighting with the Death itself| 5||

Tuka says that he is the one who is an ocean of love, He takes us across this worldly ocean in his boat || 6||

Background Information about theAbhanga :-

In the first Abhanga :-

How the mind of a real devotee is or should be, is described by Tukarama Maharaj ( using his own experience) . The deity addressed is Lord Shrikrishna ( Panduranga) whom Tukarama Maharaj had been worshiping.

Today ( 28^th Aug 13 is the day of JanmashgtamI Day Lord Shrikrishna appeared as a human on this earth) Hence I have selected this pair.

In the second Abhanga , Tukaram Maharaj has describes the deeds and actions of the Lord ; taken for the sake of his devotees ( who have totally surrendered to Him).

Meaning of the Abhanga :-

Abhanga 46th :- Giving a list of relatives one has ( Mother, Father, brothers, Sisters etc); Tukaram maharaj says that in his case only his lord Shrikrishana is everything. He is the only true relative.

If we consider our lives( present and previous many births) then it can be understood that in every birth we had different mother, father and brothers, sisters etc. This is comparable to the sticks of wood flowing in a river. These come together for some time then separate and form another group,This continues endlessly. This is how our life is.

In every birth we have different relatives as per the destiny.

Similarly in every birth (life) , the different souls come together to discharge their debts with each other.

However only the Lord is the real relation is all these births. He is omnipresent and is also present within us as our “Soul”. The soul adorns different bodies in different births.

Tukarama Maharaj call him as “ Lord Krishna”. He is whole and sole for Tukarama Maharaj.

The LORD looks after this world and the entiti88es in this world , like a parent. We have seen this aspect of the LORD in one of the earlier Abhangas.

Lord resides in our mind and is always guiding us. Now-a-days we call him as “ INNER VOICE”. In the second line of the abhanga, He is address as “Teacher”. Here the teacher means the one who takes his disciple to the coveted goal of Liberation.

In spirituality this teacher has extraordinary importance since such a teacher only can give the fruit of Liberation to his deserving pupil.

However many times we don't pay attention to our Inner voice and thus land ourselves in troubles. ( Getting entangled in the cycle of Births-Deaths is the worst kind of the trouble) . This is because of the need to comply with the natural law “ Every action has a reaction” of this world. For our every good or bad deed , we either get the fruit of Pleasure or Sufferings.

Only in this Human form, we have been given the capability and opportunity to escape and be Liberated. Once a soul is liberated then he has no fear of getting entangle in the cycle of births-Deaths.

Tukaram Maharaj knew that He is a Liberated one and in order to express his gratitude ; he says that Lord Shrikrishna is the place for permanent rest for him.

Liberation means the devotee and the Lord are united, thus like lord the devotee gets all the attributes of his beloved Lord. The nature of the Lord is Bliss and thus the devotee also is Bliss in the human form and later as well.

From the first stanza itself , this aspect appears prominently . All this happens because the Lord also loves his devotees in the same fashion.

How the Lord takes care of such devotees is describes in the next 48^th Abhnaga.

Abhanga 47^th :-

In the scripture by name “ Shrimad Bhagavat Purana” describes that in order to protect His Disciples. it is said that the lord has willfully assumed various births like a Fish, a Tortoise , a Boar etc .

This Lo0rd is not visible to our mortal eyes, but the fact is that He protects His disciples devotees. Shri Ramakrishna Paramahansa says that the Kitten know only it's mother and calls her by saying Mew-Mew. Because of this love the Mother protects these Kittens from all problems and difficult situations. She even fights against some mighty enemies to save her Kittens.

Similarly the Lord protects and looks after His devotees ( Only condition is that such devotion should be total. Such devotee surrenders to the Lord unconditionally)This aspect of Unconditional surrender is most Important one.

Therefore at the end of the Abhanga , Tukarama Maharaj says that my Lord is so mercy-full that he has made me free of the fear of Death by taking me across this worldly ocean towards the other bank . ( gave me Liberation.).

Teaching of these Abhangas:-

Both these Abhangas teach us to understand our relationship with God. By surrendering to Him totally we can also attain the coveted Goal of Liberation ; which in fact is the main purpose of us getting this Human birth.

After this English version , further below is the Marathi Version of the Abhanga for Marathi Readers.

अभंग ४६ वा :-

कृष्ण माझी माता कृष्ण माझा पिता । बहिणी बंधु चुलता कृष्ण माझा ॥ १॥

कृष्ण माझा गुरू कृष्ण माझा तारूं । उतरी पैल पारू भवनदीचा ॥ २॥

कृष्ण माझें मन कृष्ण माझें जन । सोईरा सज्जन कृष्ण माझा ॥ ३॥

तुका म्हणें माझा श्रीकृष्ण विसांवा । वाटे न करावा परता जीवा ॥ ४॥

अभंग ४७ वा:-

आम्हांसाठी अवतार । मत्स्य कुर्मादी सूकर ।\ !॥

मोहें धांव घाली पान्हा । नांव घेता पंढरीराणा ॥ २२॥

कोठे न दिसे पांहतां । उदी घाली अवचिता ॥ २॥

सुख ठेवी आम्हासाठी । दु:ख आपणची घोटी ॥ ४॥

आम्हां घाली पाठीकडे । आपण कळिकाळाशी भिडे ॥ ५॥

तुका म्हणे कृपानिधी । आम्हा उतरी नावेंमधी ॥ ६॥

अभंगामागची भूमिका :-

ह्यातल्या पहिल्या अभंगांमधे आपल्याला तुकाराम महाराजांनी स्वता:चे अर्थात अनन्य भक्ताचे अंतरंग कसे असते व असावे हे सांगितले आहे. महाराजांचे दैवत पांडुरंग म्हणजेच भगवान श्रीकृष्ण हेच आहे. आआज जन्माष्टमीच्या निमिताने ही अभंगांची जोडी घेतली आहे.

अशा अनन्यशरण भक्तासाठि भगवंत कायकाय करत्तात ह्याचे वर्णन दुसîrÉÉ अभंगात आहे,

महाराजांचे हे स्वानुभवाचे बोल आहेत. म्हणून त्याचे महत्व अनन्यसाधारण तसेच मुमुक्षु भक्तांसाठी मार्गदर्शकच आहे.

अभंगाचे अर्थस्पष्टीकरण :-

अभंग ४६ वा :-

ह्या पहिल्या अभंगामधे माणसाचे जे आत्मीय असे नातेवाईक असतात त्यांची नावे घेऊन ( जसे आई, वडील , भाऊ , बहीण इत्यादी ) तुकाराम महाराज म्हणताहेत की माझ्यासाठी श्रीकृष्ण हाच माझा खरा नातेवाईक आहे.

आपले अनेक जन्म पूर्वी होऊन गेले आहेत व प्रत्येक जन्मात वेगवेगळे सगे-संबम्धी होते.

नदीमधे जशी लाकडे वहात असतात तसे हे जीवन आहे. कांही लाकडे थोडावेळ एकत्र येतात. मग पुन: वेगवेगळी होतात व वाहून जातात. ऋणानुबंधाप्रमाने प्रत्येक जन्मात आपल्याला वेगवेगळे आई, वडील व ईतर नातेवाईक व मित्र यांचा सहवास लाभत असतो.

पण प्रत्यक्षांत फक्त भगवंतच हाच आपला जन्मोजन्मीचा खरा नातेवाईक आहे. तो आपल्या बाहेरच्या सर्व विश्वास व्यापून आहेच व तोच आपल्या अंतर्यामी आत्मा म्हणुन पण उपस्थित आहे . त्यानेच निरनिराळ्या जन्मांमधे वेगवेगली शरीरे धारण केली. तुकाराम महाराज त्याला ह्या अभंगात श्रीकृष्ण ह्या नावाने संबोधत आहेत. महाराजांच्या दृष्टीने श्रीकृष्णच त्यांचे सर्वस्व आहे.

भगवंतच सृष्टीचे पालन पोषण आई वडिलांप्रमाणे करत आहे. फार काय तो आपली सर्व कांही काळजी घेतच असतो हे तर स्पष्टच आहे. मागे एका अभंगात हा भाग येऊन गेला आहे

असा आपल्यातील अंतरात्मा म्हणजेच तोच आहे व आपल्याला नेहमीच तो योग्य तो सल्ला मार्गदर्शन खरेतर देत असतो. आजकाल त्यालाच "आंतील आवाज Inner Voice “ म्हणतात. अभंगाच्या दुसîrÉÉ चरणांत तुकाराम महाराजांनी त्याला "गुरु "म्हणजे सद्‍गुरू म्हटले आहे. सद्‍गुरूच त्यांच्यापाशी अनन्यभावे शरण आलेल्या शिष्याला योग्य मार्गदर्शन करून स्वस्वरूपाचे ज्ञान करून देतात. मोक्षप्राप्तीसाठी सदगुरुकृपेचे अनन्य महत्व आहे.

पण बरेच वेळा आपण आपल्या अहंकाराच्या प्रभावाखाली येऊन त्याचे सांगणे ऐकत नाही. मग करवे तसे भरावे , म्हणजेच कर्म तसे फळ ह्या त्याच्या ह्या सृष्टीतल्या न्यायाप्रमाणे आपल्याला केलेल्या कर्मांची बरी वाईट फळे भोगावी लागतात. मनुष्यजन्मातच आपण भगवंताची भेट घेऊ शकतो. ह्यालाच साक्षात्कार होणे म्हणतात. असा आत्मसाक्षात्कार झाला की जीवाची जन्म-मृत्यू चक्रामधून कायमची सुटका होते.

ह्याप्रमाणे सदगुरुकृपेमुळे महाराजांना आत्मसाक्षात्कार झाला व कृतज्ञतेपोटी तुकाराम महाराज अभंगाच्या शेवटी म्हणतात की असे सद्‍गुरु भगवान श्रीकृष्ण हेच माझे विश्रांतीचे स्थान आहे.येथे विश्रांती म्हणजे मोक्ष अर्थात भगवंताशी ऐक्य हाच अर्थ आहे कारण ह्यानंतर परत जन्म नाही व त्यामुळे सुखदु:खेही नाहीत.

अभंगाच्या सुरवातीच्या चरणांमधे अनन्य शरण भक्ताचा हाच भाव भगवंताविषयी असतो

हे दिसून येते.. त्यामुळे भगवंताचे पण अशा भक्तावर अपार प्रेम असते. मग अशा भक्तांचा योगक्षेम भगवंत कसा वाहातो ते वर्णन पुढच्या अभंगात येते.

अभंग ४७ वा :-

भागवत पुराणामधे वर्णन आहे त्याप्रमाणे भगवंताने मत्स्य, कूर्म, वराह ईत्यादि अवतार घेऊन अनेकवेळा भक्तांचे संरक्षण केले आहे . हे सर्व त्याने भक्तांच्या प्रेमा पोटी केले आहे.

असा हा भगवंत जडदृष्टीने दिसत नाही; पण त्याला शरणगेलेल्या भक्ताचे साठी तो अगदी अचानक पणे धाव घेतो व भक्ताला संकटांतुन सोडवतो . श्री रामकृष्ण परमहंस म्हणतात की मांजरीच्या नवजात पिल्लाला आईशिवाय दुसरे कांही माहित नसते. ते फक्त तिचा धावा म्यांवम्यांव करून करते. मगत्याची आई मांजर त्याच्या साठी सर्व कांही करते. वेळ पडल्यास ईतर भक्षक प्राण्यांबरोबर लढाई करते . सर्व अर्थाने आई ह्या पिल्लांची पाठराखण करत असते .

अशाच रितीने भगवंत आपल्या अनन्यशरण भक्तांची पाठराखण करत असतात. ही अनन्यताच शेवटि महत्वाची असते.

तुकाराम महाराज शेवटी म्हणतात की माझ्या कृपाळू भगवंताने तर प्रत्यक्ष म्रूत्यूवर मला विजय मिळवून दिला आहे. ह्या भवसागरातून त्यानेच मला पलिकडच्या मोक्षाच्या किनाîrÉÉ वर मला आणले आहे.

अभंगाची शिकवण :-

शिकवण हीच आहे की आपल्याला जन्मोजन्मी संभाळणारा खरा नातेवाईक फक्त भगवंतच आहे हे समजून त्याला अनन्यभावे शरण जावे. त्याची भक्ती साधून नरजन्माचे सार्थ करून घ्यावे.

Print this Article

45th Post on कुमुदिनि काय जाणे तो परिमळ ।for Abhanga a week of Sant Tukarama.
Blog address : http: // tukaramasteachings.blogsopt.com Contact mail address is rgphadke@gmail.com 

For the  Marathi Readers the explanation of the meaning is given after the English version given here ie at the end of English version.

English Version :-

Abhanga 45^th

कुमुदिनि काय जाणे तो परिमळ । भ्रमर सकळ भोगितसे ॥ १॥

तैसे तुज ठावें नाहीं तुझे नाम । आम्हीच तें प्रेमसुख जाणॊं ॥ २॥

माते तृण बाळा दुधाची ते गोडी । ज्याची नचे जोडी त्यासी कामा ॥३॥

तुका म्हणें मुक्ताफळ शिंपीपोटी । नाहीं त्याची भेटी भोग तिये ॥ ४॥

Verbatim Meaning:-

The Flower does not have knowledge about it's fragrance, but the bee enjoys it || 1||

Similarly O'God is your name. Only we disciples enjoy it's flavor || 2||

Mother ( Cow) does not have an idea abut the sweetness of her milk, only the child (calf) know it's sweetness|| 3||

Tuka says that a Pearl is born in a shell, but the shell does not know it's value || 4||

Background of the Abhanga:-

Tukaram Maharaj is himself a devotee of the Lord ( Panduranga) . He is not able to think anything other than his loved God. He has experienced the God and is telling us here; the importance of the Holy name of God through this Abhanga.

Meaning of the Abhanga :-

None of us know the true nature of God. However the holy name of our God establishes a link between Him and us. The person who is thus dipped in the love of God , o0nlky can experience the indescribable Bliss.

Tukaram Maharaj is explaining the above point by siting three examples in the abhanga.

In the first Stanza the example of a flower is given. The Lotus flower has fragrance and honey but it is unaware of the same. However a bee can smell it from a large distance and enjoys the taste of honeydew the flower. Similarly, the holy name of God is sweet for the disciples . They recite it and enjoy the act of recitation.

In the third stanza the example of a mother is given. Every mother is blessed with the gift of Milk

for feeding her infant child. The mother ( cow) produces the sweet milk from the tasteless grass

eaten by her. However her milk is sweet but the cow does not know the taste of her own milk but

the child ( calf) know the same. It enjoys the sweetness of it's mother's milk.

In the fourth stanza the example of a pearl is given. The formation of pearl takes shape only when

there is rain and also on the presence of a specific position of planets in the Swati. Under these

rare conditions only the formation of a pearl takes place in the shell. The shell is however,

unaware of the value of the Pearl . Also only the connoisseur Lady who is fond of Pearl bedecked

jewelery; understands the value of a real Pearl.

In all the above three examples ; there is a common thread . There is pair of the thing ( flower,

Cow, See shell) and it's special characteristic like Fragrance, Sweetness and Value.

Here the thing in which these characteristics are present ; is itself not aware of the same.

Like a Bee which comes from long distances; the God takes Human form ( Avatar) for the

sake of His devotees.

Tukaram Maharaj himself is a seer and liberated person. He is able to establish a direct dialog

with the God.( We can not do this) .

By giving the above three examples , he is bringing out the importance of the saints like him. He

says to the God in this abhanga “ You may not be aware of the importance of your holy name , but

we your devotees are fully aware of it. If we were not there to worship you, nobody would have

understood the importance of you holy name.”

Teachings of this Abhanga :-

This Abhanga brings out the importance of the holy name of God. As given in all the three

examples the value of the characteristic such as flvour, smell, sweet taste, value in market for a

Pearl are important only for those who are desirous of having the Honey, milk, and the pearl itself.

(Bee gets attracted by fragrance of flower and wants the honey, Child wants the sweet milk of it's

mother, etc.)

Similarly the devotee of God is has attraction of his holy name. Devotees run , rush to the place where Gods name is being recited in order to enjoy the Bliss . This love for the holy name of God comes to those who love Him without any returns or expectations.

Let us hope to reach this state. For this recitation of His name will help. With that will come the benefits automatically.

It is well known that the saints who have followed this path and reached the state of liberation.( Pure Bliss).

Marathi Version:-

४५वा  अभंग

कुमुदिनि काय जाणे तो परिमळ । भ्रमर सकळ भोगितसे ॥ १॥

तैसे तुज ठावें नाहीं तुझे नाम । आम्हीच तें प्रेमसुख जाणॊं ॥ २॥

माते तृण बाळा दुधाची ते गोडी । ज्याची नचे जोडी त्यासी कामा ॥३॥

तुका म्हणें मुक्ताफळ शिंपीपोटी । नाहीं त्याची भेटी भोग तिये ॥ ४॥

अभंगाचा शब्दार्थ :-

कुमुदिनीला स्वत:च्या सुगंधाची जाणीव नसते , पणे भुंगा त्याचा आस्वाद घेतो ॥ १॥ त्याच प्रमाणे भगवंता तुझे नाम आहे. नामघेण्याचे प्रेमसुख आम्हालाच माहित आहे ॥ २॥

गाय बेचव गवतखाते व गोड दुध देते. आईला( गाईला) आपल्या दुधाची गोडी काय आहे ते अनुभवता येत नाही. ते दूध अमृतासारखे गोड आहे हे बाळालाच कळते. ॥ ३॥

तुका म्हणतो की मोत्याचा जन्म ज्या शिंपल्यात होतो त्याला त्याचे मोल कळत नाही ॥ ४॥

अभंगाच्या मागची भूमिका :- तुकाराम महाराज हे स्वत: पांडूरंगाचे अनन्य भक्त आहेत. ह्या भगवंताला जाणणारे आहेत. ते आपल्याला स्वानुभवाव रून नामाचे महत्व ह्या अभंगाद्वारे स्पष्ट करताहेत.

अभंगाचे अर्थस्पष्टीकरण :-

भगवंत कसा आहे ते आपल्याला माहीत नाही . त्याचे नामच त्याच्याशी आपल्याला जोडणारा दुवा आहे. नामस्मरण करणारा भक्तच भगवंताच्या नामाची गोडी अनुभवत असतो.

हाच मुद्दा स्पष्ट करण्यासाठी तुकाराम महाराजांनी तीन दृष्टांत ह्या अभंगात दिले आहेत.

पहिल्याच चरणामधे महाराजांनी कुमुदिनि म्हणजे कमळाच्या फुलाचे व भुंग्याचे उदाहरण दिले आहे.

साधारणता: हा दृष्टांत विषय व त्यांच्यामागे धावणारे मन ह्यांसाठी दिलेला आढळतो. कुमुदिनी म्हणजे चंद्राच्या दर्शनामुळे उमललेले शुभ्र रंगाचे कमळ अर्थात दृष्य विश्व. व त्यामधे असणारे विषय. आपल्या पंचेद्रियांना आकर्षित MüUhÉÉîrÉÉ विषयांकडे आपले मन धाव घेत असते. मनाला भुंग्याची उपमा आहे. मन एकाविषयाकडून दुसîrÉÉकडे सतत जात असते.

पण हाच दृष्तांत येथे वेगळ्या अर्थाने घेतलेला आहे. येथे कुमुदिनी म्हणजे सगूण भगवंत व भुंगां म्हणजे ज्याला उपरती झाली आहे असा साधक. भक्त . भगवंताचे नाम हाच परीमळ , कमळाचा सुगंध ह्या अर्थाने हा दृष्टांत महाराजांनी येथे दिलेला आहे

कमळामधे सुगंध व मकरंद दोन्ही आहेत. खरेतर कमळाचा सुगंध त्याच्यापासून वेगळा नाही. भगवंत

व त्याचे नाम पण तसेच एकच आहेत. कमळाला स्वत:च्या सुगंधाच्या ताकदीची मात्र यत्किंचितही जाणीव नसते. पण भुंग्याला हाच सुगंध दूर अंतरावर कळतो व तो कमळाकडे येऊन मकरंदाचा आस्वाद घेतो.

अगदी असेच भगवंताचे नाम आहे. जेथे नामसंकीर्तन सुरू असेल तेथे भक्त धाव घेतात व त्या नामसंकीर्तनाचा आस्वाद घेतात आणी ब्रह्मानंद भोगतात.

अभंगाच्या तिसîrÉÉ चरणामधे दुसरा दृष्टांत येतो.

येथे आई म्हणजे गाय. गाय गवत खाते व त्या बेचव गवताचेच गोड दुध तयार होते. अर्थात गाईला

( तुकाराम महाराज म्हणतात तसे) त्या दुधाची गॊडी तिला कळत नाही. पण तिच्या बाळाला म्हणजे वासराला मात्र ह्या गॊडीची जाण असते. तद्वतच नामाला स्वत:ची गोडी भक्तांच्या भगवंतावरच्या अनन्य प्रेमभावामुळे येते.

अभंगाच्या चौथ्या चरणांत तिसरा दृष्टांत आहे. या ठिकाणी महाराजांनी शिंपल्यात तयार होणाîrÉÉ मोत्याचे उदाहरण दिले आहे. स्वाती नक्षत्रावर पाऊस पडला व अशा पावसाचा थेंब जर शिंपल्यात पडला तरच त्याचा मोती तयार होतो. सापाच्या मुखांत तोच थेंब पडला तर त्याचे विष होते. असा हा मोती तयार होण्याचा योग तसा दुर्मीळच असतो. पण शिंपल्याला आपल्या जवळच्या मोत्याची किंमत कळत नाही . जिला दागिने घालण्याची हौस आहे , त्या रसिक स्त्रीलाच मोत्याची खरी किंमत कळते.

ह्या तिनही दृष्तांतांमधे एक धागा आहे. तो म्हणजे " ज्याची नये जोडी त्यासी कामा ". वैशिष्ठ्य हेच की ज्याला ज्याची जोडी आहे त्याला स्वत:ला त्याचा कांहीच उपयोग नाही. स्वता:मधल्या वैशिष्ठयाचे महत्व , गोडी कळत नाही.

भुंगा जसा सुगंधासाठी दुरून धावून येतो तसाच भगवंत आपल्या भक्तांसाठी अवतार घेतो , अव्यक्तामधून सगुणात येतो. असे त्याचे भक्तांवर प्रेम आहे.

तुकाराम महाराज हे संत आहेत. ते भगवंताशी ते संवाद साधू शकतात. म्हणून वरील दृष्टांताद्वारे ते संतांचे महत्व पण सांगताहेत. ते म्हणतात की हे पांडूरंगा असाच तुझ्या नामाचा महीमा आहे. तू कदाचित जाणत नसशील पण आम्ही संत नामचा महिमा जाणतो. तसेच जर आम्ही संत नसलो तर हे भगवंता तुझ्या नामाचे महत्व , महीमा कोणाला कळले नसते.

अभंगाची शिकवण :-

हा अभंग नामाचे तसेच संतांचे महत्व सांगणारा आहे. जसे अभंगातल्या सर्व उदाहरणा मधे दिलेले सुगंध, गोडी, मोल हे त्या त्या वस्तूमधील ( कमळाचे, दुधाचे, मोत्याचे ) वैशिष्ठ्य आहे. त्याचे आकर्षण भुंगा, वासरू व जाणत्या स्त्री ह्यांना आहे भगवंताचे नाम हे असेच आहे. त्याच्या नामाचे प्रेम भक्तालाच असते. अर्थात शिकवण हीच की नामस्मरण करावे व संतांच्या सारखा नामस्मरणाची गोडी अनुभवावी .

Print this Article